Burun boşluğu xəstəlikləri vaxtında tədbirlər görülmədikdə ciddi narahatlıq yarada bilər. Burun həm qoxu, həm də tənəffüs funksiyalarını yerinə yetirən orqandır. Bu səbəblə burunda yarana biləcək hər hansı narahatlığı laqeyd etmək olmaz. Burnun öz funksiyasını yerinə yetirə bilmədiyi nöqtələrdə ürək xəstəlikləri və ya ağciyər xəstəlikləri ilə rastlaşa bilər. Bundan əlavə, xəstələrin həyat keyfiyyətinə böyük ölçüdə mənfi təsir göstərir. Burun boşluğu xəstəliklərini müalicə edərkən xəstəliyin növü və vəziyyətindən asılı olaraq tədbirlər görülür.
Burunun öz funksiyasını yerinə yetirə bilmədiyi nöqtələrdə insanların sosial həyatlarından uzaqlaşdıqları məlumdur. Estetik baxımdan kafi olmadığı hallarda insanların özünə inamını itirməsinə səbəb olur. Çünki burun birbaşa insanın psixologiyasına təsir edə bilər. Odur ki, xəstəlik əlaməti müşahidə olunarsa, vaxt itirmədən mütəxəssis həkimə müraciət etmək lazımdır. Əks təqdirdə, xəstəlik irəliləyə və daha böyük mənfi nəticələrə səbəb ola bilər.
Burun boşluğu xəstəliklərinin yaranmasının ən böyük səbəblərindən biri də qəzalardır. Burun zərbəsi və ya qəza nəticəsində burun qırıla bilər. Başqa bir ehtimal burun əyriliyi ola bilər. Nəticədə xəstələr əvvəlki kimi nəfəs almağa başlayırlar. Allergik vəziyyətlər yarana bilər və sinüzit meydana gələ bilər. Bundan əlavə, bu vəziyyət infeksiya və iltihablar yaradaraq xəstə üçün dözülməz hala gələ bilər. Məhz buna görə də burun həyati orqanlarımızdan biridir.
Bu gün burun boşluğu xəstəliklərinin sayı günü-gündən artır. Bunların arasında soyuqdəymə ilə birlikdə baş verən qripi demək olar ki, hər 3 nəfərdən 2-si yaşayır. Bu, soyuq havaya dözümsüz olmağımızdan irəli gəlir. Burun boşluğu xəstəlikləri kateqoriyasında olan xoruldama bir çox insanda görülən bir xəstəlik növüdür. Bu xəstəliklərin bəzilərinin müalicə müddəti daha qısa, bəziləri isə daha uzun sürür. Burun boşluğu xəstəliyiniz varsa, mütləq mütəxəssis həkimə müraciət etməlisiniz. Müalicə müddətini uzatdığınız zaman sağalmağınız çətinləşəcək. Bu səbəbdən xəstəliyin əlamətlərini görən kimi həkimə müraciət etməlisiniz.
Burun boşluğu xəstəliklərinin növləri
- Qrip həyatımızda tez-tez rastlaşdığımız xəstəliklərdən biridir. Qrip virusunun yaratdığı tənəffüs yolu xəstəliyi olan qrip yüksək hərarət kimi əlamətlərlə özünü göstərir. Eyni zamanda bu xəstəliyi olan insanlarda titrəmə, şiddətli oynaq və əzələ ağrıları, halsızlıq, ürəkbulanma və öskürək kimi əlamətlər müşahidə edilir. Xəstəlik yoluxucu olduğundan bu xəstəliyə yoluxan insanlardan uzaq durmaq tövsiyə olunur. Ümumiyyətlə xəstəliyin ilk 3 günündə daha şiddətli ağrılar olur, lakin günlər keçdikcə ağrılar azalmağa başlayır. Burun boşluğu xəstəlikləri qrupuna daxil olan bu xəstəlik təxminən 7-10 günə sağalır. Qrip yaşlılarda və uşaqlarda hər hansı digər xəstəliklə ağır xəstəliklərə səbəb ola bilər. Qrip, müalicəsi olan bir xəstəlik növüdür. Müalicə əsasən dərman vasitəsi ilə aparılır. Xəstəlik zamanı tez-tez burun axmasına qarşı olan dərmanlar və ağrıkəsicilər istifadə olunur. Eyni zamanda, antipiretik dərmanlarda xəstə üçün yaxşı ola bilər. Antibiotiklər çox yaxşı işləmir, çünki bu, viral bir xəstəlikdir. Xəstənin erkən sağalması üçün istirahət etmək və çoxlu maye qəbul etmək lazımdır.
- Burun arxasındakı hissədən hava keçdikdə və maneə olduqda yumşaq toxumalar titrəyərək bir-biri ilə toqquşur və yaranan səsə Xoruldama deyilir. Burun boşluğu xəstəlikləri arasında bir çox insanda görülən xoruldama gecə yanınızda yatan insanlarda narahatlıq yaradır. Xoruldamanın bir çox səbəbi ola bilər. Bu səbəblərdən biri də burun tıxanıqlığıdır. Böyük adenoidləri və badamcıqları olan insanlarda da xoruldama tez-tez olur. Çox çəkisi olan insanlarda yağlar boyun nahiyəsinə yığıldığı üçün havanın keçdiyi yer azalır. Bu zaman sizi yenidən narahat edəcək xoruldama səsləri olacaq. Xoruldamanın müalicəsi səbəbə uyğun olaraq aparılır.
- Səthi hissədə burun sümükləri arasında əmələ gələn boşluqlara “sinuslar” deyilir. Sinusların iltihabı proseduru “Sinüzit” adlanır. Sinusların infeksiyası və ya iltihabı sinüzit prosesidir. Bu xəstəliyin səbəbi soyuqdəymə və ya allergik hücumun ortaya çıxması və mucusun ifraz olunmasıdır. Xəstəlik zamanı üzdə dolğunluq, burun axıntısı, baş ağrısı kimi müxtəlif problemlər görülür. Bu problem həm də alın, üz və yanaqlarda ağrılara səbəb ola bilər. Əgər iltihab çox olarsa, “polip” adlanan formasiyalar meydana gələ bilər.
Sinuslar burun boşluğunun ətrafındakı üz sümüklərində yerləşən hava ilə dolu boşluqlardır. Qısa müddətli infeksiyalara kəskin sinüzit deyilir. 3 aydan çox davam edən təkrarlanan infeksiyalara xroniki sinüzit deyilir. Kəskin sinüzit özünü yuxarı tənəffüs yollarının infeksiyası kimi aparır və eyni şəkildə müalicə olunur. Xroniki sinüzitdə dərman müalicəsi ilə yanaşı cərrahi müalicə də istifadə olunur. Diaqnoz xəstənin anamnezi, burun endoskopik müayinəsi və rentgenoloji tədqiqatlar əsasında qoyulur. Baş ağrısı, burun tıxanıqlığı, öskürək, güclü qripə bənzər, halsızlıq və burun axması kimi şikayətlər var. Kəskin və bəzi xroniki sinüzitlərdə 10-14 günlük müvafiq antibiotik müalicəsi kifayət ola bilər. Xroniki sinüzitin müalicəsində xronikiliyə səbəb olan səbəbləri aradan qaldırmalıyıq. Bunun üçün cərrahi müalicə ən uyğundur.
Bu cərrahi tətbiqdə bir endoskop köməyi ilə burun içindən işlənərək sinuslara çatılır. Sinuslar ətrafdakı toxumalara zərər vermədən təmizlənir və təbii kanallar açılaraq əməliyyatdan sonra fiziologiyanın nizamlı işləməsinə şərait yaradır. Endoskopik cərrahiyyə sinus funksiyalarını müşahidə edən və pozulmuş fiziologiyanın korreksiyasını proqnozlaşdıran bir əməliyyat olduğundan, onun nəticələri çox uğurlu olur. Burun və sinusların ən incə detallarını göstərən endoskoplar və xüsusi mikrocərrahi alətlərlə edilən əməliyyat sinüzit problemini böyük ölçüdə həll edir. Funksional Endoskopik Sinus Cərrahiyyəsi xəstə üçün asan, həkim üçün çətin olan bir əməliyyatdır. Əməliyyatı həyata keçirəcək həkim bütün texniki avadanlıqlara, biliyə və təcrübəyə malik olmalıdır. Lokal və ya ümumi anesteziya altında edilə bilən bu cərrahi müdaxilə 1-2 saata tamamlanır. Əməliyyatdan sonrakı dövr çox asanlıqla keçir və burnunu tamamilə örtən tampon istifadə edilmədiyi üçün xəstə qısa müddətdə gündəlik işlərinə qayıda bilir. Xəstələr adətən əməliyyatın ilk günündə evə buraxılır və ambulator şəraitdə izlənilir. Tampon 1-2 gün ərzində çıxarılır və xəstə izlənilir və xəstələr 5-ci gün işə qayıda bilirlər. 3 həftəlik erkən müşahidədən sonra xəstələr uzun müddət izlənilir.
- İnsan burnunda allergiyaya səbəb olan müxtəlif maddələrin burun selikli qişasına təmasdan sonra ortaya çıxan gözlərdə axıntı, asqırma və qaşınma kimi əlamətlər “Allergik Qrip” adlanan xəstəliyin qısa tərifidir. Səbəb isə burun vasitəsilə tənəffüs yolu ilə havada mövcud olan və orqanizmimizə daxil olan hissəciklərə qarşı baş verən anormal reaksiyadır. Allergik rinitlə eyni məna daşıyan saman qızdırması, allergik rinit və yay qripi kimi terminlərlə istifadə edilə bilər.
- Burun Qanaxması burun boşluğu xəstəlikləri arasında demək olar ki, hər kəsdə tez-tez rast gəlinən bir vəziyyətdir. Burun qanaxması iki növə bölünür. Onları arxa və ön burun qanaxmaları olaraq ayıra bilərik. Daha ciddi qanaxma burun arxasında baş verir. Bu tip qanaxmanın dayandırılması anterior qanaxmaya nisbətən daha çətindir. Arxa qanaxma daha çox yaşlı insanlarda yüksək təzyiq səbəbiylə görülür.
- Burun sümüyünün əyriliyi. Burnun ön hissəsində qığırdaq quruluşu, arxa tərəfində isə sümük quruluşu var. Burun sümüyünün üzün ortasında olması idealdır. Burada vacib olan, sağ və sol tərəfdəki məsafələrin bərabər olmasıdır. Əgər bərabərlik pozulubsa, deməli, burun əyriliyi var. Burun sümüyünün əyriliyi səthi görünüşün zədələnməsi səbəbindən baş verir.
Burun boşluğu xəstəlikləri arasında bir çox insanda olan əyrilik doğuş zamanı və ya daha sonra sınıq səbəbiylə meydana gələ bilər. Üzə baxdığımızda olduqca normal görünən bir burunda sümük əyriliyi ehtimalı da var. Bu əyrilik yüngül ola bilsə də, bəzi xəstəliklər o qədər qabarıqlaşa bilər ki, zamanla maneə törədə bilər. Septorinoplastika tətbiqində sümük əyriliyi ilə yanaşı burnun daxili hissəsində də lazımi düzəlişlər edilir. Bir sözlə, burun quruluşunun həm daxili, həm də xarici hissəsində lazımlı nöqtələrə müdaxilə edilir. Beləliklə, estetik görünüşlə yanaşı tənəffüs problemləri də aradan qaldırılır.
